In voorbije tijden moest je, als je geïnteresseerd was in een bepaald onderwerp en daar meer over wilde weten, naar een grote bibliotheek. Bij voorbeeld in Amsterdam of Leiden, of naar London of Washington. Daar zocht je in de kaartenbakken naar boeken waarin je onderwerp voor kwam. Als het boek niet in de bibliotheek aanwezig was, kon je het soms aanvragen via een interbibliothecair uitleensysteem, maar als dat niet ging moest je op zoek in het tweedehands circuit.
Als je om, maar eens iets geks te noemen, alles wil weten van
Robinson Crusoe Island -- voorheen de Juan Fernández Islands -- of de
Cocos (Keeling) Islands dan kwam je in Nederland niet ver. Een advertentie plaatsen in het plaatselijke sufferdje "Verzamelaar zoekt boeken over Robinson Crusoe Eiland" bracht je zeker niet verder. Behalve dan misschien een aanbieding van een beduimeld jongensboekje over Robinson Crusoe, wat iets anders is dan een boek over het eiland....
Dagelijks struinde je de binnenlandse antiquariaten af op zoek naar dat ene boek.... Verder abonneerde je je op catalogi van antiquariaten van
all over the world. (Alleen al die antiquariaten te vinden met hun specialisaties, was een complexe, tijdrovende aangelegenheid, want daar had je weer andere boeken voor nodig, zoals het hier afgebeelde...) Had je uit de aldus verzamelde informatie je keuze gemaakt, dan schreef je een brief of telefoneerde. Dan kreeg je, hopelijk, een reactie en als dat akkoord was bestelde je het boek. Via een postwissel of een cheque van een bank regelde je de betaling, waarbij je moest accepteren dat de kosten verbonden aan internationaal betalingsverkeer al gauw tien gulden of meer bedroegen.
Op zo'n manier sprokkelde een bekende Nederlandse bibliomaan als Boudewijn Büch in de jaren zeventig en tachtig zijn boeken bij elkaar.
Over de kennis die hij aldus vergaarde met betrekking tot zijn eilanden-passie schreef hij 5 boeken. In
Eilanden (nieuwe, uitgebreide en geactualiseerde editie [1991]) staat op bladzijde 23:
Over de geschiedenis van een wel heel eenzaam gelegen Chileense gevangenisarchipel schreef Ralph Lee Woodward Jr. het enige en eerste kwaliteitsboek: Robinson Crusoe's Island, a history of the Juan Fernández Islands (1969).
Waarna de informatie uit dit boek de basis vormt voor zijn artikel over het eiland dat model stond voor het beroemde dat Daniel Defoe schreef.
In
Eenzaam (het tweede deel van Büch's eilandenreeks, 1992) kunnen we op bladzijde 73 e.v. lezen over de moeite die BB zich moest getroosten om meer te weten komen over de Cocos (Keeling) Islands, een eilandengroepje in de Indische Oceaan. Maar hij
vindt een bijzonder boek (blz. 76):
Pauline Bunce [...] publiceerde in 1988 het enige samenvattende boek dat ooit over de atollen verschenen is: The Cocos (Keeling) Islands: Australian atolls in the Indian Ocean. Hoewel het boek in ouwe-meisjestoon geschreven is, leidt het ten onrechte een vergeten en onverkrijgbaar bestaan.
Dit zijn maar twee boeken van de duizenden die in Büch's werk voorkomen en waar ik, als eilandengek, in geïnteresseerd ben. Toen ik op zoek ging naar deze boeken deed ik dat vanaf mijn bureau en het kostte me slechts minuten om ze te
vinden en nog een klein beetje tijd extra om ze te
kopen....
Op 22 januari kocht ik bij
Keane's Books in Orlando, Florida (USA) -- wat klinkt dat stoer hè! -- mijn
eigen exemplaar van
Robinson Crusoe's Island. Bijna onvindbaar in Boudewijn's tijd en zeker voor het geld dat ik er nú voor moest betalen: € € 27,00 inclusief verzendkosten (en dat nog wel met een perfect stofomslag!) Op 1 februari leverde de postbode het in Zwolle af.
Op 24 januari bestelde ik het boek van het "ouwe meisje"
Pauline Bunce ('onverkrijgbaar', BB) bij een antiquariaat in Australië; vandaag arriveerde het, merkwaardig genoeg via een tussen-postadres in Zweden. Kosten slechts € 48,60.
De romantiek van het boeken-zoeken, in kringen bekend als
sneupen, is er misschien wel af. Maar het plezier van het vinden en daadwerkelijk in bezit krijgen is nog steeds groot.
Toch denk ik vaak aan de tijd dat Internet er nog niet was en hoe trots je toen kon zijn op een toevallig gevonden zeldzaam boekje... Het is niet meer zo, we zijn vooruit gegaan, technisch meer ontwikkeld.
Waar het toe leidt -- het ene na het andere antiquariaat moet zijn deuren sluiten -- mag menigeen tot somberheid stemmen. Ik vind het heerlijk, maar ik hou me aan een oude ongeschreven code: ik geef mijn Internet-zoekbronnen niet aan iedereen. Op Marktplaats -- de
hel van het tweedehands boekenwezen [iedere Zoetermeerse huisvrouw met een eerste druk van Konsalik denkt dat ze een fortuin in huis heeft] vind je het echte goede boek vrijwel nooit. Mocht je er toch een tegen komen dan wordt er absoluut veel te veel voor gevraagd. Een simpele check elders op Internet kan dat bevestigen.
Eén advies voor andere boekengekken: vrijwel elk boek dat je zoekt is te koop via Internet, maar niet via Marktplaats etcetera. Voorwaarde is wel dat je over een credit card beschikt, geen angst kent, en bereid bent om de (naar mijn ervaring gemiddeld 10-15 euro) verzendkosten te betalen. Want heus: er bestaat echt géén mogelijkheid om deze boeken dichterbij huis te verkrijgen zonder gek te worden van eindeloze mail-discussies, oplichting en boeken in abominabele staat als resultaat. Tenzij je dat verzamelt natuurlijk, dan heb ik helemaal niks meer te zeggen....
De afgelopen maand heb ik me wel eens afgevraagd waarom ik de laatste weken geen commentaar op mijn stukjes meer kreeg. Ik veronderstelde dat 'ze', de lezers en trouwe reageerders, me langzamerhand zat geworden waren. (Beetje vreemd, vond ik zelf, maar OK: het zou best kunnen.)
