Nachten lang lag ik er over te dromen, maar ik kon me deze uitgave niet permitteren en zette het uit mijn hoofd. Dacht ik. Want af en toe zocht ik de brochure weer op (ik heb mappen vol met dit soort dingen), liet mijn ogen verlekkerd over de foto's dwalen en las de teksten nog eens.
Na 361 nachtjes slapen hakte ik eindelijk de knoop door en bestelde hem. Twee omstandigheden gaven de doorslag: ten eerste dat ik er tien maanden over mag doen om hem te betalen en ten tweede dat ik vond dat ik de uitdrukking 'er nog eens paar nachtjes over slapen' voldoende letterlijk had genomen.
En zo arriveerden twee pakketten uit London, zoals jullie hebben kunnen zien. Hier is de Hereford Mappa Mundi, opgehangen in mijn woonkamer.
In de middeleeuwen werden veel van dit soort kaarten gemaakt. Alleen Europa, Afrika en Azië waren nog bekend en de wereld werd voorgesteld als een cirkel met Jeruzalem aan de top of in het centrum van de kaart die altijd georiënteerd was naar het oosten -- het oosten is dus de bovenkant van de kaart.
Deze mappa mundi, gemaakt rond 1300 in het fraaie Engelse Hereford is een van de weinige die de eeuwen heeft doorstaan en tegelijk ook de grootste: 158 x 133 cm. (Je kunt het origineel bewonderen in de Hereford Cathedral).
De Folio Society heeft een facsimile editie gemaakt van deze door de eeuwen heen sterk vervuilde en verkleurde kaart. Om productietechnische redenen hebben ze hem iets verkleind, tot 143 x 121 cm, maar dat is nog altijd indrukwekkend groot. Hij is gedrukt op Neobond, een papiersoort met eigenschappen van perkament met een extra drukgang om het metallic goud op te brengen. Daarna is de kaart handmatig uitgesneden en geplakt op donkerblauw canvas.
Twee latten van eikenhout (van bomen gerooid in de bossen van Herefordshire -- details die een boekengek nog gekker maken) vormen het ophangsysteem.
Zo'n kaart stuur je natuurlijk niet in een ordinaire koker op maar je laat er een speciale houten kist voor maken. Anderhalve meter lang, van binnen bekleed met een bordeauxrood fluweel.
Tot zover de uiterlijkheden (waar ik uiteraard erg gevoelig ben).
Maar wat heb je nu eigenlijk aan zo'n 'kaart' die bol staat van onleesbare inscripties in Latijn, oud-Engels en Frans en onbegrijpelijke tekeningetjes?
Dan heb je duiding nodig, en daar is voor gezorgd.
Bij de mappa horen twee boeken, ieder voor zich fraai in buckram gebonden en voorzien van leeslint(en) en een slipcase. Deel 1 betreft de inleiding over de geschiedenis van de kaart met foto's en een uitgebreide uitleg die alles in z'n historische context plaatst:
Maar om echt te weten wat elk 'dingetje' op de kaart voorstelt moet je deel 2 ter hand nemen, het commentaar (Scott D. Westrem: The Hereford World Map: A Transcription and Translation of the Legends With Commentary, editie 2010). In 536 pagina's worden alle 1092 inscripties en tekeningen die op de kaart staan uitgelegd. Aan de hand van foto's die voorzien zijn van nummers kun je elk detail terugvinden.
Hiermee gaat deze middeleeuwse kaart pas écht leven! Ik heb er al uren mee doorgebracht en ben al veel te weten gekomen over hoe men zich rond 1300 de wereld voorstelde.
De Mappa Mundi is met stip binnen gekomen in mijn top 5 van mooiste bezittingen. Niet alleen mooi om naar te kijken, maar ook buitengewoon intrigerend om over te lezen, te bestuderen en nog vele jaren van te genieten.
