zondag 29 mei 2011

De wereld gezien in 1300

Op 24 april 2010 ontving ik een brochure van The Folio Society waarin ze hun nieuwste productie voorstelde: een limited edition van de Hereford Mappa Mundi (wereldkaart).
Nachten lang lag ik er over te dromen, maar ik kon me deze uitgave niet permitteren en zette het uit mijn hoofd. Dacht ik. Want af en toe zocht ik de brochure weer op (ik heb mappen vol met dit soort dingen), liet mijn ogen verlekkerd over de foto's dwalen en las de teksten nog eens.

Na 361 nachtjes slapen hakte ik eindelijk de knoop door en bestelde hem. Twee omstandigheden gaven de doorslag: ten eerste dat ik er tien maanden over mag doen om hem te betalen en ten tweede dat ik vond dat ik de uitdrukking 'er nog eens paar nachtjes over slapen' voldoende letterlijk had genomen.

En zo arriveerden twee pakketten uit London, zoals jullie hebben kunnen zien. Hier is de Hereford Mappa Mundi, opgehangen in mijn woonkamer.


In de middeleeuwen werden veel van dit soort kaarten gemaakt. Alleen Europa, Afrika en Azië waren nog bekend en de wereld werd voorgesteld als een cirkel met Jeruzalem aan de top of in het centrum van de kaart die altijd georiënteerd was naar het oosten -- het oosten is dus de bovenkant van de kaart.
Deze mappa mundi, gemaakt rond 1300 in het fraaie Engelse Hereford is een van de weinige die de eeuwen heeft doorstaan en tegelijk ook de grootste: 158 x 133 cm. (Je kunt het origineel bewonderen in de Hereford Cathedral).

De Folio Society heeft een facsimile editie gemaakt van deze door de eeuwen heen sterk vervuilde en verkleurde kaart. Om productietechnische redenen hebben ze hem iets verkleind, tot 143 x 121 cm, maar dat is nog altijd indrukwekkend groot. Hij is gedrukt op Neobond, een papiersoort met eigenschappen van perkament met een extra drukgang om het metallic goud op te brengen. Daarna is de kaart handmatig uitgesneden en geplakt op donkerblauw canvas.

Twee latten van eikenhout (van bomen gerooid in de bossen van Herefordshire -- details die een boekengek nog gekker maken) vormen het ophangsysteem.
Zo'n kaart stuur je natuurlijk niet in een ordinaire koker op maar je laat er een speciale houten kist voor maken. Anderhalve meter lang, van binnen bekleed met een bordeauxrood fluweel.



Tot zover de uiterlijkheden (waar ik uiteraard erg gevoelig ben).

Maar wat heb je nu eigenlijk aan zo'n 'kaart' die bol staat van onleesbare inscripties in Latijn, oud-Engels en Frans en onbegrijpelijke tekeningetjes?


Dan heb je duiding nodig, en daar is voor gezorgd.


Bij de mappa horen twee boeken, ieder voor zich fraai in buckram gebonden en voorzien van leeslint(en) en een slipcase. Deel 1 betreft de inleiding over de geschiedenis van de kaart met foto's en een uitgebreide uitleg die alles in z'n historische context plaatst:


Maar om echt te weten wat elk 'dingetje' op de kaart voorstelt moet je deel 2 ter hand nemen, het commentaar (Scott D. Westrem: The Hereford World Map: A Transcription and Translation of the Legends With Commentary, editie 2010). In 536 pagina's worden alle 1092 inscripties en tekeningen die op de kaart staan uitgelegd. Aan de hand van foto's die voorzien zijn van nummers kun je elk detail terugvinden.




Hiermee gaat deze middeleeuwse kaart pas écht leven! Ik heb er al uren mee doorgebracht en ben al veel te weten gekomen over hoe men zich rond 1300 de wereld voorstelde.

De Mappa Mundi is met stip binnen gekomen in mijn top 5 van mooiste bezittingen. Niet alleen mooi om naar te kijken, maar ook buitengewoon intrigerend om over te lezen, te bestuderen en nog vele jaren van te genieten.

10 opmerkingen:

Anoniem zei

Ik kom toevallig op je blog terecht (via via, zo gaat dat). Nu heb ik niet veel met oude kaarten, maar ik vind dit wel een heel mooi verhaal.

Eerst denk ik, één zo'n kaart, moet je daar een jaar over slapen? Maar toen zag ik wat er allemaal met die kaart meegeleverd werd, en ja, dan begin ik de omvang van het geheel wel te begrijpen.

Heel veel plezier met de kaart en bijbehoren!

Koen zei

Ik snap de twijfel, ik snap de aankoop. Het is een prachtig geheel. Ik doe het niet, de fondsen zijn elders nodig maar het is leuk om zo mee te genieten.

Anoniem zei

Een fantastisch mooi object.
Zeker met de boeken erbij!

Groet,
Sander L.

Friso Geerlings zei

Tot nu toe ben ik zelf nog in de "nachtjes erover slapen"-fase. Buitengewoon fraaie kaart, wat al bleek uit de prospectus van Folio Society, even deste meer nog uit je foto's. Bedankt daarvoor, en nog heel veel studieerplezier gewenst.

Denk denk denk...

--Friso

von Hirschhorn zei

Plezier is altijd tijdelijk want meenemen naar een volgend leven gaat niet met stoffelijke dingen. Misschien daarom moet men rücksichtlos genieten en gewoon doen wat het hart ingeeft ook al vertelt de geldbuidel een ander verhaal. In Japan is verpakken tot een kunst verheven, dit bedrijf kan er ook wat van. Het prijskaartje zul je er wel afgehaald hebben, denk ik?

Anoniem zei

Voor allen die hier al gereageerd hebben.....De kaart met bijbehoren is ECHT geweldig!!!
IK heb het zelf mogen aanschouwen!!!
Groet P.

Shane zei

A fabulous production from the Folio Society. However I won't be buying a copy - the real thing is 7 miles down the road from where I live ;o)
It may be my translation of your blog, but I would dispute the Folio Societies description of the map as 'polluted and faded'. The original as actually remarkably bright and easy to read. Although the room is kept in a very dimly lit room so seeing anything is quite difficult!
However, it's still a lovely item to have on the wall of your library...

Anoniem zei

Hee boekengek, ben je nog op de Zwolse boekenmarkt geweest? Ik ben benieuwd naar jouw mening hierover! Heb je nog wat gekocht?

gr.

boekengek zei

Hi Shane and Sonja,

Nice meeting you here on my web-log.
I never realised you were so close to the Hereford Cathedral [and the Mappa Mundi] when I ordered books from your lovely bookshop.

A couple of weeks ago I discovered the Midsomer Murders series (starring John Nettles) and bought all DVD's. So far I've seen about 35 of them. I used Google Maps and Street View to have a closer look on your book store and I thought that the place where you live easily fits into a kind of "Midsomer Booky" village. But of course without murders!

Best regards, Martin

Robert Koopman zei

Schitterende kaart zeg!